موسسه ی فرهنگ عترت ع

اسفند / 1386

بررسی رویکردهای عقلی و نقلی به قیام اباعبدالله‌الحسین (ع) / (38)
یک محقق: امام حسین(ع) یاران وفادارش را مصداق «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ» معرفی می‌کند

گروه اندیشه: امام حسین(ع)، در قیام عاشورا آیه «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا» را بارها هنگام خداحافظی با یاران وفادارش قرائت می‌فرمود و با این جمله وحیانی، از تلاش‌های آنان تجلیل و وفای به عهدشان را تأیید و تصدیق می‌کرد.

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالکریم پاک‌نیا، مدرس حوزه علمیه قم

پیش از این شش بخش از گفت‌وگوی خبرنگار سرویس اندیشه و علم خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با حجت‌الاسلام «عبدالکریم پاک‌نیا» درباره پیام‌های قرآنی عاشورا تقدیم شد. در این گفت‌وگوها تلاش می‌شود تا از دریچه نورانی آیاتی از قرآن که مورد استفاده ابا عبدالله الحسین (ع) در طول قیام متعالی ایشان قرار گرفته است، به شناختی از روح این قیام دست یابیم.

در بخش‌های پیشین به اهمیت آیات متبلور در واقعه عاشورا اشاره و تاکید شد که این حرکت، استمرار حرکت انبیای الهی است و همچنان بر پایه و غایت هدایت انسان‌ها می‌چرخد. همچنین تاکید شد که قیام مشروع سالار شهیدان به مثابه اتمام حجتی برای آحاد جامعه مسلمان به شمار می‌رود.

پاک‌نیا «تسلیم شدن به قضای الهی» را به عنوان یکی از ارکان قیام امام حسین (ع) برشمرد و امام حسین (ع) را منادی باوری توحیدی دانست که بارها در پیام‌های خود، اعلان فرمود که وقتی قرار است همه افراد ذائقه موت را بچشند؛ چه بهتر که آن، شهادت در راه خدا باشد.

«پاک‌نیا» یکی از تبعات عظیم این حرکت الهی را جدایی حق از باطل یا «فرقان» خواند. وی در همین رابطه جایگاه و اهمیت امامان صالح را تبیین کرده و دلدادگی مطلق به خدا را یکی از عوامل مقاومت امام حسین (ع) دانست.

وی همچنین آیه استرجاع را از جمله آیات و عباراتی دانست که امام حسین (ع) به هنگام شهادت یاران باوفایش و در موارد دیگر، بارها آن را تلاوت می‌فرمود و به این ترتیب پناهندگی خود را در مواقع سخت به خداوند ابراز می‌کرد. ایشان پیام‌های آیه استرجاع را برشمرد و صبر بر بلایا و شدائد آن حماسه را، آموزه‌ای نبوی خواند. مصاحبه‌شونده از عبرت‌های بزرگ عاشورا را فرجام پیمان‌شکنان خواند و روایت قرآنی آن‌را بیان کرد.
قسمت پیشین را این‌جا بخوانید

حال قسمت هفتم این گفت‌وگو از خاطرتان می‌گذرد.

حجت‌الاسلام «عبدالکریم پاک‌نیا» امام (ع) و یارانشان را منتظران شهادت خواند و گفت: در منزل «عزیب هجانات» افرادی از کوفه آمده و به امام عرض ادب کردند. حضرت از آنان درباره مردم کوفه پرسید. پاسخ دادند: «اشراف کوفه را رشوه‌های کلان فریب داده، دل در هوای دشمنان تو سپرده‌اند و اما سایر مردم دل در هوای تو دارند و شمشیرهایشان بر ضد توست» امام پرسید: «از فرستاده من، قیس بن‌مسهر صیداوی چه خبر؟» آنان از دستگیری و شهادت قیس بن‌مسهر خبر دادند.

وی افزود: در این لحظه، اشک در چشمان امام (ع) حلقه زد و قطرات آن به صورت مبارکشان سرازیر شد و این آیه شریفه را تلاوت فرمودند: «... فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَ مِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا» (... برخى از آنان به شهادت رسیدند و برخى از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند)، «احزاب، 23» و بعد فرمودند: پروردگارا، بهشت را قرارگاه ما و دوستان شهیدمان قرار ده و در جایگاه رحمت و خواسته‌های ذخیره شده ثوابت، ما و آنان را گرد هم آر».

مولف کتاب «الخصائص الحسینیه » تصریح کرد: علامه مجلسی می‌فرماید: آن بزرگوار، این آیه را بارها هنگام خداحافظی یاران باوفایش در پاسخ هریک از آنان قرائت می‌کرد و با این جمله وحیانی از تلاش‌های آنان تجلیل می‌کرد و وفای به عهدشان را تایید و تصدیق می‌کرد.

«پاک‌نیا» با اشاره به این نکته که امام (ع) با قرائت این آیه، پیام‌های دیگری را نیز بیان می‌فرمود، اذعان کرد: نخست این‌که، در راه هدف الهی تا مرز شهادت گام‌نهادن، نشانگر ایمان راستین و صداقت افراد است. ثانیا؛ بزرگداشت و تجلیل از شهیدان راه حق، احیای راه و هدف آنان است. ثالثا؛ انتظار شهادت نیز کمتر از نیل به مقام بلند شهادت نیست. رابعا؛ آمادگی برای شهادت از صفات مومنان است. خامسا؛ با شهادت یاران، شایسته نیست که مومنان دل‌سرد و ناامید شوند و سادسا؛ مومنان راستین با شهادت دوستانشان همچنان به عهد خود با خداوند پای‌بندند.

مدرس حوزه علمیه قم یکی دیگر از آثار عبرت‌آموز حماسه عاشورا را عواقب شوم انحراف از حق دانست و در بیان آن اظهار کرد: در شب عاشورا امام و یارانش به مناجات و تلاوت قرآن مشغول بودند. «ضحاک بن عبدالله» می‌گوید: گروهی از سپاهیان «عمر بن‌سعد» از کنار خیمه‌های ما گذشتند و ما را تحت نظر داشتند. امام حسین (ع) در آن حال، این آیات را تلاوت فرمود: «وَلاَ یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهْمُ عَذَابٌ مُّهِینٌ» (و البته نباید کسانى که کافر شده‏اند تصور کنند اینکه به ایشان مهلت مى‏دهیم براى آنان نیکوست ما فقط به ایشان مهلت مى‏دهیم تا بر گناه [خود] بیفزایند و [آنگاه] عذابى خفت‏آور خواهند داشت، آل عمران، 178)، «مَّا کَانَ اللّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى مَآ أَنتُمْ عَلَیْهِ حَتَّىَ یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ ...» (خدا بر آن نیست که مؤمنان را به این [حالى] که شما بر آن هستید واگذارد تا آنکه پلید را از پاک جدا کند ...، آل عمران، 179).

مولف مقاله ی «پیام های قرآنی عاشورا» در شأن تلاوت این آیه شریفه و منظور امام حسین (ع) افزود: این آیات، دقیقا متناسب با وضعیت موجود در شب عاشورا، از لب‌های مبارک آن امام گرامی تلاوت شده است. امام به گروه ستمگر «عمر بن‌سعد» که راه کفر و ظلم و جنایت و طغیان را پیش گرفته بودند، فهماند که خیال نکنند اگر خداوند چند روزی به آنان مهلت می‌دهد، به سود آنان است.

مدیر نشر فرهنگ اهل بیت (ع) این مهلت را عذاب الهی بر آنان دانست و گفت: چراکه در این فرصت، آنان بر اثر طغیان‌گری بر گناهانشان افزوده می‌شود و عذاب دردناکی در انتظارشان خواهد بود و این واقعه مایه آزمایش آن‌هاست، تا آن ناپاکان بر اثر کشتار اهل بیت رسول خدا (ص) در طول تاریخ از افراد پاک جدا شوند و افراد پاک بر اثر ناملایمات و سختی‌های راه حق، از ناپاکان مشخص شوند.

این گفت‌وگو ادامه دارد ... .