موسسه ی فرهنگ عترت ع

گروه اجتماعی: مدرس حوزه علمیه قم در تشریح جایگاه وقف به عملکرد حضرت علی(ع) و ائمه اطهار اشاره کرد و کفت: ائمه (ع) با وقف نیازهای جامعه را برطرف می‌کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) در بخش نخست سخنان خود با اشاره به آیات و روایاتی که در مورد وقف وجود دارد آن را یکی از عباداتی دانست که حضرت علی (ع) و سایر ائمه اطهار به آن اقدام کرده و وقف کردن را راهی برای مصون ماندن از آتش جهنم معرفی می‌کردند، سپس وی به تفسیر چند آیه از قرآن کریم در مورد وقف اشاره کرد و ان را مصداق کامل صدقه جاریه عنوان کرد.
قسمت اول مصاحبه را اینجا بخوانید

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا در ادامه مصاحب? خبرنگار ایکنا با اشاره به روایتی از وقف حضرت علی (ع) گفت: پس از حفر قنات شخصی نزد حضرت آمد تا جوشش چشمه را به وی مژده دهد، حضرت علی (ع) فرمود باید به کسانی مژده دهید که از این چشمه بهره‌مند خواهند شد چرا که این وقف قطعی برای حاجیان خانه خدا و رهگذران راه‌ خدا است، فروخته نمی‌شود، بخشوده نمی‌شود و کسی نمی‌تواند آن را به ارث ببرد و هر کس آن را بفروشد یا ببخشد لعنت خدا، فرشتگان و مردم به او باد و خداوند هیچ عملی را از او قبول نمی‌کند.

این مدرس حوزه علمیه قم با تأکید براینکه تمام ائمه (ع) در وقف کردن پیشرو بودند عنوان کرد: وقف‌هایی هم که ائمه انجام می‌دادند متنوع بوده، مثلاً آب چشمه برای رهگذران، زمین‌هایی که درآمد آن صرف فقرا و ایتام شود، باغ‌هایی که از میوه آن مردم استفاده کنند و ... ، امامان ما نیازهای جامعه را با وقف تأمین می‌کردند و اهداف فرهنگی و تعلیم و تعلم را در نظر داشتند چنانکه این کار را مسلمانان از اهل بیت یاد گرفتند.

وی ادامه داد: به علت نیازهای جامعه مقوله‌های وقف تعدد پیدا کرد چون وقف محدوده خاصی ندارد و می‌توان به تمام نیازهای جامعه وقف را سرایت داد مراد از وقف امری است که به رونق جامعه کمک کند، یکی از ویژگی‌های نظام حقوقی و اقتصادی اسلام همین است؛ وقف مدرسه، حوزه‌های علمیه، کتاب و کتابخانه که بعداً رایج شده و یا توسعه مراکز عبادی مثل مسجدی که ساخته و وقف می‌کردند یا محل معارف اسلامی برای عزاداری‌ها و یا رفاه عمومی و افتصادی مثل وقف قنات و آب و اراضی کشاورزی و بعدها توسعه مراکز بهداشتی و درمانی جامعه از جمله این تنوع‌ها است.

پاک‌نیا با تأکید بر آثار وقف، این آثار را دلیل مطرح شدن، پذیرش و ترویج وقف معرفی کرد و با اشاره به این آثار گفت: در اسلام وقف سنت حسنه‌ای است که فقر زدایی کرده، فاصله طبقاتی را کاهش می‌دهد. کسانی که ثروتمند هستند در راه احیاء فقرا و کمک به نیازمندان وقف می‌کنند که این اقدام عدالت اجتماعی را در پی دارد، این افراد از امکاناتی که خود برخوردارند دیگران را نیز برخوردار می‌کنند مخصوصاً مراکز آموزشی و از قبیل اینها که در حیطه مرفهین بوده که با وقف مراکز آموزشی، مدارس و امسال اینها آموزش را گسترش داده و طبقات پایین دست را بهره‌مند ساختند بدون اینکه کسی را تحقیر کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که فرق وقف با سایر خیرات چیست تصریح کرد: فرق اطعام و سایر خیرات با وقف این است که در اطعام ممکن است فرد تحقیر شود اما در وقف مثل وقف یک‌کتابخانه عمومی افراد از این موقوفه استفاده می‌کنند بدون اینکه تحقیر شوند حتی ممکن است واقف از دنیا رفته باشد، در وقف روح برادری، ایمان، تعاون و اعتماد به دیگران زنده می‌شود و اسلام به اینها نظر داشته و در وقف نامه‌های اهل بیت هم دیده می‌شود که وقف موجب نجات از آتش است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا  در تفسیری زیبا وقف را محبت گذشتگان به آیندگان عنوان کرد و گفت: وقتی می‌بینیم فردی 500 سال پیش مدرسه‌ای را وقف کرده این یعنی نسل گذشته به ارتقاء نسل آینده علاقه خاصی داشته است.

خبرنگار ایکنا از حجت‌الاسلام پاک نیا سؤال کرد چه موانع و مشکلاتی پیش‌روی وقف وجود دارد که وی پاسخ داد: یکی از موانع مطلع نبودن افراد از برکات وقف است، اگر کسانی که امکاناتی دارند از ثواب وقف مطلع باشند و بدانند که این کار علاوه بر آبادی دنیای آنها آخرت آنها را نیز آباد می‌کند، همچنین بهره‌ای که به جامعه می‌رسد و سعادت آیندگان به وسیله این وقفی که انجام می‌شود تأمین می‌شود را بدانند، حتماً اقدام به وقف می‌کنند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات پیش روی ترویج وقف و عمومیت یافتن آن در جامعه این است که بعضی‌ها راه مطمئنی برای وقف کردن پیدا نمی‌کنند و نمی‌دانند که موقوفه خود را به دست که به دست چه کسانی بسپارند و چه کسی را متولی کنند که وقفشان به ثمر بنشیند، از سوی دیگر در طول تاریخ برخی از متولیان از موقوفات سوء استفاده کرده‌اند، اکنون نیز گاهی در اخبار مطرح می‌شود که متولیان موقوفه را از اهداف اصلی واقف منحرف کرده‌اند. شاید افراد راه‌های مطمئن، جاها و متولیان مطمئن پیدا نمی‌کنند.

پاکنیا اضافه کرد: سومین مسئله‌ای که در همه انسان‌ها وجود دارد، دوست داشتن مال و اموال است برخی فکر می‌کنند با وقف کردن، این اموال از دست می‌رود در حالی که نمی‌دانند این وقف کردن چه آثار خوبی دارد و این دوستی مال ممکن است باعث وقف نکردن برخی شود.

وی در پاسخ به این سؤال که چگونه فرهنگ وقف را در جامعه ترویج کنیم؟ و مسئولیت این کار بر عهد? چه کسانی است؟ گفت: تمام مراکز فرهنگی در این زمینه مسئولند، باید این همه احادیث و آیات و روایاتی که به وقف تحریک و تشویق می‌کند، مطرح شود و یکی از این اقدامات خوب انجام مصاحبه و نوشتن مقاله است که این اطلاعات به گوش مخاطبین برسد.

مدیر نشر فرهنگ اهل بیت (ع) با ابراز تأسف از اینکه در جامعه ما وقف همه‌گیر نشده است گفت: مسئله وقف فقط در مراکز و زمان‌های خاص مطرح می‌شود در حالی که روایاتی که ما در مورد وقف اهل بیت داریم باید در جامعه کاملاً آشکار، مطرح و محرز باشد. و مردم باید بدانند که جایگاه وقف به حدی است که خداوند در آیه 177 سوره بقره می‌فرماید: «آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّآئِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ، که کسى به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانى] و پیامبران ایمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه‏ماندگان و گدایان و در [راه آزاد کردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زکات را بدهد و آنان که چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زیان و به هنگام جنگ شکیبایانند آنانند کسانى که راست گفته‏اند و آنان همان پرهیزگارانند» یعنی خداوند در کنار نماز و زکات وقف را مطرح می‌کند و آن را از علائم ایمان و صداقت معرفی می‌کند، یعنی کسی که واقعاً ایمان آورده.

وی با انتقاد از عملکرد رسانه‌ها در زمینه ترویج وقف تصریح کرد: الان در فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی ما مسئله وقف اصلاً مطرح نمی‌شود و حتی اشاره‌ای هم به این مسئله نمی‌شود که این مدرسه و مسجد وقف فلان کس بوده.