دعائی زیبا از امیرالمومنین ع در نهج البلاغه
خدایا قبل از سایر اعضا اول جانم را بگیر !
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِی أَوَّلَ کَرِیمَةٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِی
وَ أَوَّلَ وَدِیعَةٍ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِکَ عِنْدِی
پروردگارا! جانم را نخستین نعمت گرانبهایى قرار ده که می ستانى،
و نخستین امانت از امانت هایى که نزد من است قرار ده که از من باز پس می گیرى!
حضرت عرضه مىدارد: «خداوندا! نخستین موهبت از مواهب خویش را که از من مىگیرى جان من قرار ده و جانم نخستین ودیعه از ودایع نعمتهایت باشد که از من باز مىستانى (و چشم و گوش و سایر اعضایم را تا پایان عمر سالم بدار)»؛ (اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِی أَوَّلَ کَرِیمَةٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِی، وَ أَوَّلَ وَدِیعَةٍ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِکَ عِنْدِی!).
«کریمة» در اصل به معناى شخص با ارزش و اشیاى گرانبهاست و در جمله مورد بحث، اشاره به اعضاى مهم انسان؛ مانند چشم و گوش و زبان است که گاه به عنوان موهبت الهى و گاه ودیعه خداوند ذکر شده است که هم اشاره به لطف و رحمت الهى است و هم اشاره به اینکه نعمتها ودیعههایى است و سرانجام باز گرفته مىشود.
مضمون این دعا همان است که به صورت دیگرى در دعاهاى سایر معصومان آمده است؛ در دعاى رسول اکرم صلى الله علیه و آله در اعمال شب نیمه شعبان مىخوانیم: «اللَّهُمَّ أمْتِعْنا بِأسْماعِنا وَ أبْصارِنا وَ قُوَّتِنا ما أحْیَیْتَنا وَ اجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنَّا؛ خداوندا نعمت گوش و چشم و قوّت جسم و جان ما را تا زمانى که زندهایم بر ما ارزانى دار و آنها را وارث ما قرار ده». «1»
راستى چنین است که انسان اگر در اواخر عمر نعمت چشم و گوش و قدرت و جسم و روح را از دست بدهد به مرده متحرکى مبدّل مىشود که شهد حیات در کام او از زهر هم تلختر است و هر لحظه آرزوى مرگ و رهایى از آن حالت مىکند.
بدیهى است منظور از دعاى فوق این نیست که خداوند در پایان عمر نخست جان انسان را بگیرد و بعد از مدّتى چشم و گوش او را، بلکه منظور این است که تا پایان عمر تمام اعضاى او سالم باشند.
نهج البلاغه خطبه 215 و من دعاء له ع کان یدعو به کثیرا؛ و از دعاهاى آن حضرت است که فراوان میخواند
پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام، ج8، ص: 229
