موسسه ی فرهنگ عترت ع

عید نوروز در یک نگاه
در عید نوروز که آمدن فصل بهار را نوید می‌دهد و جهان آفرینش حیات نوینی به خود می‌گیرد، انسان نیز می‌تواند با پاک کردن دل، حیات جدید و فعالیت تازه‌ای را آغاز کند. نوروز جلوه‌ای از خوش‌سلیقه‌گی و دور‌اندیشی ایرانیان

است که چنین ایامی را برای جشن و شادی برگزیده‌اند و بسیاری از عادات و رسوم آن همچون صله رحم، دید و بازدید، کمک کردن به نیازمندان، رفع اختلافات و کینه‌ها، کاری پسندیده و مورد تایید عقل و شرع می‌باشد.
البته باید رسوم پسندیدة نوروز را با محک عقل و شرع سنجید، آداب مثبت آن را تقویت و از رسوم غیر منطقی اجتناب کرد. از نکات مثبت این ایام، پاک کردن ظاهر خانه، پوشیدن لباس نو، تبریک گفتن به یکدیگر و مهم‌تر از همه،‌ پاک کردن دلها از اختلافات و کینه‌ها است. دید و بازدید و صله رحم و کمک به نیازمندان از اموری است که بسیار پسندیده است. امّا اموری مانند: چهارشنبه سوری،‌ مسابقه دادن در نمایش لباس و تزئینات منزل، تحقیر کردن دیگران و خود برتربینی، کار ناصحیحی است که نباید فضای سالم و شاد را در این ایام تحت‌الشعاع قرار دهد. هر چه مراسم و دید و بازدیدها ساده‌تر و باصفاتر باشد، خداوند خشنودتر خواهد بود.
تخریب مراتع و جنگلها، شکستن و قطع کردن درختان و انجام گناه و معصیت در ایام نوروز و روز سیزده‌ فروردین از جلوه‌های زشت این ایام می‌باشد.
با توجه به آ‌نچه گذشت می توان به مسئله عید نوروز از دیدگاه قرآن و روایات به شکل دیگری نگریست. عید نوروز در بردارنده بسیاری از نشانه‌های اعیاد مذهبی و دینی است. از سوی دیگر، در آن نمایشی از کمال‌جویی و کمال‌خواهی انسان و هماهنگی و سازگاری با طبیعت را می‌توان یافت و هم نشانه‌هایی از رستاخیز و تأکید بر باورهای اصولی و اساسی دین، چون معاد و دوباره زنده شدن انسان است. خداوند وقتی از طبیعت در قرآن یاد می‌کند می‌گوید: «چنانچه در رستاخیز شک و تردید دارید، بنگرید که چگونه ما زمین مرده را در بهار زنده می‌کنیم و گیاهان را می‌رویانیم.»
حضرت آیت الله خامنه‌ای درباره عید نوروز می‌فرماید: «عید نوروز هم حقیقتی است. ما با عید نوروز موافقیم، کسی خیال نکند عید نوروز چیز بدی است، هر کس چنین تصوری کند واقعاً اشتباه کرده است، اسلام عید نوروز را رد نکرده است.» ⁽¹⁾ «... نوروز برای آنها که در درون خود، به فساد و انحطاط گرایش پیدا می‌کنند، آنهایی که خود را از خدا دور می‌کنند، برای آنهایی که خود را از هدفهای بلند این ملت و انقلاب جدا می‌کنند، نوروز نیست، روز عید نیست، روز جشن و شادی نیست، شوم است، این آن حقیقت مسئله در باب نوروز است.» ⁽²⁾
در یک کلام عید نوروز، عیدی سرشار از حرکت و جوشش و کوشش و محبت و عشق و بازگشت و خودسازی و دیگرسازی جامعه و امت سازی است.

نوروز از دیدگاه فرهنگ اسلامی

1. روز توحید و خداشناسی
در عید نوروز استفاده از هوای آزاد و شکوفه‌های درختان و تماشای مناظر و آثار قدرت و یگانگی خداوند در دل طبیعت، بسیار نیکو و پسندیده است. سعدی ایام نوروز را در حال و هوای بهار توصیف می‌کند و در برداشتی توحیدی از آن می‌گوید:
خیز و غنیمت شمار جنبش باد ربیع
ناله موزون مرغ بوی خوش لاله‌زار
برگ درختان سبز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
روز بهار است خیز تا به تماشا رویم
تکیه بر ایام نیست تا دگر آید بهار
همچنین در دیباچة گلستان چنین توصیف می‌کند:
«فرّاش باد صبا را گفته، تا فرش زمردین بگسترد،‌ و دایه ابر بهاری را فرموده، تا بَنات نَبات در مهد زمین بپرورد. درختان را به خلعت نوروزی، قبایِ سبز ورق در بر گرفته و اطفالِ شاخ را، به قدوم موسمِ ربیع، کلاهِ شکوفه بر سر نهاده. عُصاره نای به قدرت او، شهد فایق شده و تخم خرمایی به تربیتش نخل باسق گشته.»
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کاراند
تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار
شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری

بنابراین،‌ اگر کسی با چشم دل به مناظر دل‌انگیز بهاری بنگرد، عطر توحید از همه جا به مشامش می‌رسد.

2. روز پاکی و شادی
نوروز، عید بیداری، پاکی، خلوص، صفا و صمیمیت است. در نوروز همان‌گونه که ظاهر خانه و لباس را پاک و تمیز می‌کنیم، باید خانه دل را نیز از آلودگیهای روحی و اخلاقی مانند کینه، عداوت، زشتی و گناه پاک کنیم.

حضرت آیت الله خامنه‌ای درباره عید نوروز می‌فرماید: «عید نوروز هم حقیقتی است. ما با عید نوروز موافقیم، کسی خیال نکند عید نوروز چیز بدی است، هر کس چنین تصوری کند واقعاً اشتباه کرده است، اسلام عید نوروز را رد نکرده است.»«... نوروز برای آنها که در درون خود، به فساد و انحطاط گرایش پیدا می‌کنند، آنهایی که خود را از خدا دور می‌کنند، برای آنهایی که خود را از هدفهای بلند این ملت و انقلاب جدا می‌کنند، نوروز نیست، روز عید نیست، روز جشن و شادی نیست، شوم است، این آن حقیقت مسئله در باب نوروز است.»

دل جایگاه عشق تو باشد نه غیر تو
این خانه خدا است به شیطان نمی‌دهم
و این زینت ظاهری و معنوی باید همچنان در تمام ایام تکرار شود. همچنان‌که امام عارفان، حضرت علی علیه السلام در سخنی درباره نوروز می‌فرماید: «نَیْرُوزُنَا کُلُّ یَوْمٍ؛ ⁽³⁾ هر روز برای ما،‌ نوروز است.»
امام علیه السلام‌ در یک سخن کلی، معیار شادی به‌ویژه در اعیاد را پاکی، صفا و دوری از گناه بیان فرموده است: «کُلُّ یَوْمٍ لَا یُعْصَى اللَّهُ فِیهِ فَهُوَ عِیدٌ؛ ⁽⁴⁾ هر روزی که در آن روز، معصیت خدا نشود و گناهی انجام نگیرد، آن روز عید است.»
و این فرمایش امیر مؤمنان علیه السلام اشاره به این موضوع دارد که روز ترک گناه، روز پیروزی و پاکی و بازگشت به فطرت نخستین است که همان معنای عید است. و در کلام دیگری در روز عید فرمود: «إِنَّمَا هَذَا عِیدُ مَنْ غُفِرَ لَهُ؛ ⁽⁵⁾ این عید کسی است که آمرزیده شده است.»

3. روز شکرگذاری
عید نوروز می‌تواند روز شکرگذاری نیز محسوب شود؛ چرا؟ به دلیل اینکه یک سال تمام با استفاده از مواهب بی‌کران حضرت حق، توفیق بندگی یافته و موفقیتهایی را کسب کرده‌ایم و اکنون که عید نوروز رسیده است به شکرانه آن، جشن گرفته و در مراکز عبادی و اماکن مقدس دست به دعا برداشته و از عمق جان زمزمه می‌کنیم که: «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْاَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا اِلَی اَحْسَنِ الْحَالِ؛ ⁽⁶⁾ ای برگرداننده دلها و دیده ها! ای مدبر شب و روز! ای گرداننده حول و احوال! حال ما را به نیکوترین حال تبدیل بگردان.»
و به این ترتیب تحولی نوین و بهتر را در سالی که در پیش داریم از خداوند منان تمنا می‌کنیم.

4. روز طاعت و رحمت
عید نوروز را می‌توان روز رحمت حق بر عالمیان دانست؛ زیرا خداوند با لطف بی‌کران خود، بهار طبیعت را آغاز می‌کند و رحمت بی‌منتهایش را دوباره بر نقاط جهان می‌گستراند و چه شایسته است که بندگان او نیز بر طاعت و عبودیت‌شان بیفزایند.
رشید الدین میبدی در کشف الاسرار ـ در تفسیر ادبی و عرفانی خود ـ می‌گوید: «سمی العید عیدا لان الله تعالی، یعود بالرحمة الی العبد،‌ والعبد یعود بالطاعة الی الرب. یقول الله عز وجل:‌ «وَاِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا؛ عید که از کلمه بازگشت می‌باشد، برای آن است که خداوند رحمت خود را متوجه بنده‌اش می نماید و انسان نیز با فرمانبری خود به پروردگارش رو می‌کند. خداوند می‌فرماید: «اگر شما بازگشتید،‌ ما هم بازمی‌گردیم».» ⁽⁷⁾

5. روز آغاز نعمت آفرینش
سید بن طاووس، از اندیشمندان نامور اسلامی،‌ در مورد روز نوروز می‌نویسد:
«نوروز، چون روز آغاز آفرینش است، مناسب است روز عید و شادی باشد و از اینرو وارد است که بهترین عطر به کار رود، و پاک ترین جامه پوشیده شود، و شکرگزاری گردد. با غسل آماده دعا شوند، و آن را با روزه و نماز مقرّر به کمال رسانند،‌ که آغاز نعمت کبری است و آن برآمدن از نیستی به هستی است و سپس گرایش بشر به ثواب جاوید خدا؛ همچنان‌که فرمان داریم به بزرگداشت روز مبعث و غدیر که آغاز منصب نبوّت و امامت‌اند.» ⁽⁸⁾

6. روز وحدت و تجدید حیات اجتماعی
در این روز، به دلیل دید و بازدیدهایی که انجام می‌شود،‌ مردم خود را به یکدیگر نزدیک احساس می‌کنند و دلها، انس بیشتری می‌یابد؛ به این جهت می‌توان نوروز را روز اتحاد و همبستگی اجتماعی قلمداد کرد.
در قرآن کریم، وقتی یاران حضرت عیسی علیه السلام سفره‌ای آسمانی را به عنوان آیه و نشانه الهی آرزو کردند،‌ حضرت عیسی علیه السلام از خداوند درخواست کرد منّتی بر آنها نهاده و روزی آسمانی به آنان عنایت کند تا آن روز را عید امت قرار دهند و همواره سالروز آن را پاس دارند. خداوند متعال در این مورد می‌فرماید: «قالَ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عیداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آیَةً مِنْکَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقینَ»؛ ⁽⁹⁾ «عیسی بن مریم عرض کرد: خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده‌ای بر ما بفرست تا برای اول و آخر ما، عیدی باشد،‌ و نشانه‌ای از تو، و به ما روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی.»
علامه طباطبایی رحمه الله در تفسیر واژه عید، در ذیل این آیه می‌فرماید: «خصوصیت عید این است که زمینه وحدت کلمه و تجدید حیات اجتماعی و نشاط و سر زندگی می‌آفریند و هر بار که فرا می‌رسد، عظمت دین را تجدید می‌کند.» ⁽¹⁰⁾

7. عید ولایت
از دیدگاه فرهنگ اسلامی، روز نوروز، عید ولایت است. و امام صادق علیه السلام در مورد نوروز، ویژگیهایی را بیان کرده و در فرازی از آن می‌فرماید: «أَنَّ یَوْمَ النَّیْرُوزِ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَخَذَ فِیهِ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام الْعَهْدَ بِغَدِیرِ خُمٍّ فَأَقَرُّوا لَهُ بِالْوَلَایَةِ فَطُوبَى لِمَنْ ثَبَتَ عَلَیْهَا وَ الْوَیْلُ لِمَنْ نَکَثَهَا وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی وَجَّهَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَلِیّاً إِلَى وَادِی الْجِنِّ وَ أَخَذَ عَلَیْهِمُ الْعُهُودَ وَ الْمَوَاثِیقَ وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی ظَفِرَ فِیهِ بِأَهْلِ النَّهْرَوَانِ وَ قَتَلَ ذِی الثَّدْیَة؛ ⁽¹¹⁾ نوروز همان روزی است که پیغمبر صلی الله علیه و آله برای أمیر المؤمنین علیه السلام در غدیر خم بیعت گرفت و اقرار به ولایت او کردند، و خوشا بر آنکه بدان ثابت بماند، و وای بر آنکه پیمانش را بشکند. و روزی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را به وادی جن فرستاد تا از آنها پیمان ستاند، و روزی است که به اهل نهروان پیروز شد و ذو الثدیه را کشت.»
براساس فرمایش امام علیه السلام عید نوروز، روز ولایت، روز بیعت اجنه، روز پیروزی بر دشمن، و مقارن با مناسبتهای مقدسی است که بزرگداشت آن با معنویت عجین و همراه شده است.

8. روز ظهور عدالت و نشاط اهل ایمان
براساس برخی روایات عید نوروز روز قیام حضرت مهدی علیه السلام و روز ظهور دولت حقه و عدالت‌گستر مهدوی علیه السلام و در واقع بهار عارفان و شیفتگان اهل ایمان خواهد بود. امام صادق علیه السلام روز نوروز را، روز ظهور دولت حقه مهدوی می‌داند و آن روز را روز انتظار و فرج می‌نامد و می‌فرماید: «یَوْمُ النَّیْرُوزِ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَظْهَرُ فِیهِ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ وُلَاةَ الْأَمْرِ وَ یُظْفِرُهُ اللَّهُ تَعَالَى بِالدَّجَّالِ فَیَصْلِبُهُ عَلَى کُنَاسَةِ الْکُوفَةِ وَ مَا مِنْ یَوْمِ نَیْرُوزٍ إِلَّا وَ نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَجَ لِأَنَّهُ مِنْ أَیَّامِنَا حَفِظَتْهُ الْفُرْسُ وَ ضَیَّعْتُمُوهُ؛ ⁽¹²⁾ نوروز روزی است که قائم ما خاندان، و کارگزاران [خداوند در زمین] ظهور کند، و خدایش او را به دجّال پیروز گرداند و او (دجال)‌را بر کناسه کوفه به دار زند. هیچ نوروزی نیاید، جز آنکه ما در آن توقع فرج داریم، زیرا آن از روزهای ما است که ایرانیان حرمتش را نگهداشتند و شما آن را ضایع کردید.»
گل همیشه بهارم خدا کند تو بیایی
اسیر طعنه خارم خدا کند تو بیایی ⁽¹³⁾

همچنان‌که روز ولادت مهدی موعود علیه السلام حقیقتاً روز عید همه انسانهای پاک و آزاده عالم است، فقط کسانی در این روز ممکن است، احساس شادی و خرسندی نکنند که اهل ظلم و طغیان و ستمگری در عالم باشند؛ وگرنه کدام انسان آزاده‌ای است که از گسترش عدالت، از برافراشته شدن پرچم دادگری و دفع ظالم در سرتاسر جهان خرسند نشود و آن‌ را آرزو نکند و عید نگیرد و دعای افتتاح را زمزمه نکند که: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ وَ تَجْعَلُنَا فِیهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلَى طَاعَتِکَ وَ الْقَادَةِ إِلَى سَبِیلِکَ وَ تَرْزُقُنَا بِهَا کَرَامَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة؛ ⁽¹⁴⁾ خدایا! ما از تو امید و اشتیاق داریم که دولت با کرامت [آن امام علیه السلام] را به ظهور آوری و اسلام و اهلش را به آن عزت بخشی و نفاق و اهل نفاق را ذلیل و خوار گردانی، و ما را در آن دولت حقه،‌ اهل دعوت به طاعت و از پیشوایان راه هدایت قرار دهی و به واسطه آن بزرگوار، به ما کرامت دنیا و آخرت عطا فرمایی!»
منتظرانِ بهار، بوی شکفتن رسید
مژده به گلها دهید یار به گلشن رسید

9. نوروز یادآور روز رستاخیز
از منظر آیات وحیانی قرآن، فصل بهار که روز احیاء دوباره طبیعت است و موجودات هستی، جان تازه‌ای می‌گیرند، خیلی شباهت به روز قیامت و زنده شدن انسانها دارد. خداوند در این‌باره می‌فرماید: «یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ کَذلِکَ تُخْرَجُونَ »؛ ⁽¹⁵⁾ «او چنان خدای قدرتمندی است که زنده را از مرده بیرون آورد و مرده را از زنده. و زمین را پس از مُردنش زنده می‌سازد و شما نیز این چنین از گورها بیرون آورده می‌شوید.» و در سوره زخرف هم، باز به این حقیقت و برهان آشکار روز معاد اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ الَّذی نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَیْتاً کَذلِکَ تُخْرَجُونَ »؛ ⁽¹⁶⁾ «آن کسی که از آسمان آبی فرستاد به مقدار معیّن، پس به وسیله آن، سرزمین مرده را حیات بخشیدیم؛ همین‌گونه [در قیامت از قبرها] شما را خارج می‌سازند!»
واقعا اگر انسان به ندای فطرت گوش فرا دهد، در ایام نوروز و فصل بهار،‌ از هر سو می‌شنود که به واسطه ریزش باران، پروردگار به زمین و به هسته‌هایی که درون زمین پنهان‌اند حیات تازه می ‌بخشد و هر یک زندگی مجدد خود را آغاز می‌نمایند. حال خداوند قادر نیست در قیامت بدنهای هر یک از افراد بشر را که در اعماق زمین یا در اقطار جهان پراکنده‌اند، مجددا زنده کند؟ و بار دیگر زندگی خود را از سر گیرند؟
خلاصه مطلب اینکه بنابر نقل نجاشی، شخصیت‌نگار برجسته و ممتاز عالم تشیع، علمای بزرگ اسلامی در مورد احکام و روایات نوروز، کتابهای مستقلی تألیف کرده‌اند؛ از جمله آنها نصر بن عامر بن وهب است که کتاب «ما روی فی یوم النوروز» را در این موضوع نگاشته است. ⁽¹⁷⁾
با توجه به این مناسبتها و پیامهای شایسته‌ای که از عید نوروز می‌توان برداشت کرد و همسو بودن همه آنها با روح فرهنگ اسلامی، درمی‌یابیم که این عید با شئون اسلامی مخالفتی نداشته و مانند برخی از سنتهای ملی، پس از اسلام، در میان ایرانیان که اسلام را از جان و دل پذیرفته‌اند، باقی مانده است.
برای این روز آدابی از اهل بیت علیهم السلام معین شده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

آداب عید نوروز
شیخ بهایی نماز عید نوروز را در ردیف نمازهای مستحبی نقل کرده و بیست و چهارمین نماز را نماز روز نوروز می‌شمارد و کیفیت آن را این‌گونه بیان کرده است:

«چهار رکعت است به دو سلام. در رکعت اوّل یک مرتبه «سورة حمد» و ده مرتبه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ»، و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه «قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ»، و در رکعت سوم بعد از حمد، ده مرتبه «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»، و در رکعت چهارم بعد از حمد، هر یک از «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» ده مرتبه، و بعد از سلام به سجده رود و این دعا را در سجده بخواند:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْاَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ اَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِاَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بَاَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی اَرْوَاحِهِمْ وَ اَجْسَادِهِمْ، اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ، اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لَا اَشْکُرَ اَحَداً غَیْرَکَ، وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْاِکْرَامِ. ⁽¹⁸⁾ و وقت این نماز بعد از فارغ شدن از نماز ظهر و عصر و نافله آن است که در اوّل وقت گذارده شود.»
و محدث قمی نیز در مفاتیح الجنان در مورد اعمال نوروز می‌نویسد: «و اما اعمال عید نوروز،‌ پس چنان است که حضرت صادق علیه السلام به معلی بن خنیس تعلیم فرموده که چون روز نوروز شود غسل کن و پاکیزه‌ترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز، روزه بدار؛ پس چون از نماز پیشین و پسین و نافله‌های آن فارغ شوی، چهار رکعت نماز بگزار... و این فراز دعا را هم بخوان: «اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلَا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ، وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْءٍ فَلَا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لَا اَتَکَلَّفَ مَا لَا اَحْتَاجُ اِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْاِکْرَامِ.» ⁽¹⁹⁾
و از سایر اعمال نوروز می‌توان به استغفار و توبه، یاد خدا یا تکبیر و تهلیل (لا اله الا الله) اشاره کرد. همان‌گونه که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «زَیِّنُوا اَعْیَادَکُمْ بِالتَّکْبِیرِ؛ ⁽²⁰⁾عیدهای خود را با [آهنگ زیبای] تکبیر بیارایید.»
آراستگی ظاهری، پیراستگی باطنی، دعا در لحظه تحویل سال، دادن هدیه و برپایی جشن و شادمانی، سخاوت و گشایش در زندگی در ایام عید، دید و بازدید، حضور در شادیها و مشکلات مسلمانان، دیدار برادران و خواهران مسلمان و آگاهی از شادیها و اندوه‌های همکیشان، و رسیدگی به فقرا و مستمندان از دیگر آداب عید نوروز شمرده شده است.
یادآوری چند نکته
در پایان یادآور می‌شویم در ایام شاد و پرنشاط نوروز نباید از برخی رسمهای غیر ارزشی تبعیت کرد. و باید توجه داشت که:
الف. سنتهای پذیرفته شده، براساس خرافات و آیینهای شرک و بت‌پرستی و مخالف ارزشهای الهی نباشد؛ مثل مراسم چهارشنبه سوری، سبزه گره زدن در سیزده به در و ... به دلیل اینکه هیچ سند و مدرکی ندارد و از خرافاتی است که وارد عید نوروز شده است.
ب. از اسراف و تبذیر و چشم هم چشمی و مسابقه در مادیات و لهو و لعب و... پرهیز گردد.
ج.‌ شادی و نشاط از حد اعتدال بیرون نرود و شئونات اسلامی زیر پا گذاشته نشود.
د. از سنتهایی که موجب وابستگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و ... به بیگانه شود، و یا به نحوی استقلال مسلمین را در ابعاد مختلفش زیر سؤال ببرد مانند: لباس بیگانه پوشیدن، کراوات زدن و تبعیت کورکورانه از فرهنگ بیگانه در زبان و پوشاک و خوراک و ... احتراز گردد.
ه‍ـ . درکنار افراد مغموم و محزون و محروم، اظهار فرح و شادی صورت نگیرد.
ط. اگر نمی‌توانیم شادیهای خود را با محرومان تقسیم کنیم، حداقل با آنان همدردی کنیم. عیادت از بیماران، تسلیت به مصیبت زدگان، و شنیدن درد دل گرفتاران از موارد همدردی می‌تواند باشد.
آرزو دارم که گر گل نیستم خاری نباشم
بار برداری ز دوشی نیستم باری نباشم
و مهم ترین و آخرین نکته اینکه در هر زمان به ویژه، در شادیهای ایام عید نوروز، هرگز نباید از یاد خداوند سبحان غافل شویم.
ساقیا آمدن عید مبارک بادت
وآن مواعید که کردی نرود از یادت

ماهنامه مبلغان / شماره138