آیا خداوند هم مثل ما اذیت می شود ؟
سوال : نسبت ایذا به خداوند چه معنا دارد ، همانطوریکه در دعای 24 ماه رمضان آمده : اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ وأعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک...
البته این نسبت منحصر به این دعا نیست بلکه یک پرسش قرآنی است و در آیه ی 57 سوره احزاب هم سخن از اذیت و آزار خدا آمده است : «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ ...»
.
آیا نسبت این صفات به خدای متعال نشانه ضعف نیست؟ آیا اذیت شدن با عظمت و جلالت خداوند منافات ندارد ؟ آیا اذیت شدن همانند انسانها ناشی از انفعالات درونی است که با وجود خداوند سازگار نیست؟
پاسخ : با مروری به قرآن و روایات اهل بیت ع آزار خدا، را چند نوع می شود معنا کرد :
الف. ایذاء پیامبر ص و مومنان
ایذاء خداوند همان ایذاء پیامبر (ص) و مؤمنان است، و ذکر خداوند براى اهمیت و تاکید مطلب است . این معنا در روایت های مختلف نبوی ص آمده :مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِی التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَانِ.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَى اللَّهَ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِی التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَانِ وَ اذیت بفِی خَبَرٍ آخَرَ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ.
همچنانکه اذیت خداوند در قران به همراه اذیت پیامبر ص آمده است : «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِیناً ؛ کسانى که خدا و پیامبرش را ایذاء و اذیت مى کنند خداوند آنها را در دنیا و آخرت از رحمت خود دور مى سازد و براى آنان عذاب خوار کننده اى آماده کرده است .»
ب. اذیت به معنای انتقام الهی
صفت اذیت شدن که در انسانها وجود دارد با اذیت شدن خداوند متعال یکی نمی باشد ، چراکه اذیت در انسانها برخواسته از فعل و انفعالات درونی افراد است که با تأثیر پذیری و تغییر حالت در درون افراد همراه می باشد و حال آنکه چنین امری در ذات خداوند باری تعالی وجود ندارد زیرا ذات خداوند ثابت و نا متغییر می باشد .
در اینجا مراد از اذیت خداوند همان انتقام و بلا و عذاب الهی می باشد. امام باقر علیه السلام در توضیح این سخن فرمود : هر که پندارد خدا از حالى به حالى در می آید او را با صفت مخلوق وصف کرده ؛ چیزى خدا را تحریک نمی کند تا او را تغییر دهد. بلکه به معنای انتقام است .
ج. بیان یک روش تربیتی
مراد از اذیت خداوند بحث هدایتی و تربیتی است . با این شیوه به مردم هشدار داده می شود که از برخی صفات زشت دست بردارند و زشتی آنرا با نسبت اذیت به خداوند بیان می کنند تا تاثیر تربیتی بیشتری داشته باشد. مانند نسبت حب و بغض به خداوند . و در کلام وحی فراوان از این نوع شیوه تربیتی داریم : لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ - إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرِینَ – لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ - لَا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ - إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ کَانَ خَوَّانًا أَثِیمًا - إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا - وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ - وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ - وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ الْفَسادَ
د. اذیت به معنای کفر
منظور از" ایذاء پروردگار" همان کفر و الحاد است که خدا را به خشم مى آورد، خشم خدا هم عقاب اوست .وقتی عمرو بن عبید از امام باقر ع پرسید :مراد از غضب چیست؟ امام ع فرمود: «هُوَ الْعِقابُ یا عَمْرُو » یعنى « غضب خدا عقاب او است اى عمرو» (الکافی ، ج1، ص: 110)
