تهیه و تدوین:توسط عبدالکریم پاک نیا برای پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر قم-96/2/11
1. مقاله قمه زنی ، پیشینه ، ادله اثبات ، و نفی و راهکارهای مقابله ، توسط مولف برای مرکز تحقیقاتی امر به معروف و نهی از منکر .در فروردین 96 در سایت امر به معروف منتشر شد. و بعد ها در کتاب ره توشه اربعین توسط ستاد اربعین در سال 1440 استفاده شد .
مقدمه
قمه واژه‌ای ترکی است که از لغت عربی وارد این زبان شده است . این سلاح سرد شبیه شمشیر است ولی کوتاهتر ، پهن تر و بدون انحنا ، و هر دو دم آن تیز و برنده است. [1] اما با شمشیر (که سلاحی آهنین و برنده و تیغه آن دراز و منحنی و یک دمه است) و خَنجَر [2] یا دشنه ( که جنگ افزاری است کوتاه به اندازه کارد که دو دم آن تیز و برنده و تیغه اش کج ) تفاوت هائی دارد .
قمه زنی به نوعی عزاداری نامشروع گفته می‌شود که طی آن
افراد با ضربه زدن توسط قمه بر سر خود ، باعث ایجاد جراحت و خونریزی در آن می‌شوند. این نوع عزاداری عمدتاً در مراسم عزاداری ماه محرم به نیت مواسات و ابراز علاقه نسبت به امام حسین ع انجام می‌شود. قمه زنان در صبح روز عاشورا با پوشیدن کفن به انجام این عمل مبادرت می‌کنند. البته در زمان حاضر در مراسمات دیگری غیر روز عاشورا هم گاهی دیده می‌شود.
در حقیقت قمه زنی یکی از مصادیق منکر در جامعه امروزی ماست و در مقابل آن عزاداری‌های مشروع می‌باشد که یکی از مصادیق بارز "معروف" و ضامن بقای مکتب شیعه است. به این جهت اکثرفقها قمه زنی را موجب وهن اسلام دانسته و تحریم کرده‌اند. [3]
پیشینه
بی تردید قمه زنی قبل از صفویه نبود ولی آیا در زمان صفویه به وجود آمده ؟ یا بعد از صفویه و در زمان قاجاریه رواج یافته است؟ [4] احتمالاتی هست . بعضی از محققان بر این عقیده‌اند که قمه زنی در زمان صفویه تاسیس گردیده و صفویه آغازگر آن بوده‌اند. در روز عاشورا سلاطین صفویه به بخش‌های خاصی از افواج ارتش قزلباش خود که به گروه فدائیان قزلباش مشهور بودند دستور می‌دادند دسته‌های عزاداری راه بیاندازند. فدائیان قزلباش که همیشه سرشان تراشیده بود (به نشانه آماده به خدمت بودن) در روز عاشورا شمشیر به دست بیرون می‌آمدند و تصورشان این بود که نوعی همدردی و مواسات با اصحاب امام حسین (علیه السلام) داشته باشند. آنان می‌گفتند در چنین روزی که امام حسین (علیه السلام) و اصحابش، و بنی هاشم با زخم شمشیر به شهادت رسیدند پس ما هم این حالت را برای خودمان ایجاد می‌کنیم؛ یعنی نشان می‌دهیم که ما در راه امام حسین (علیه السلام) فدوی هستیم؛ و حاضریم سرمان بریده شود و این شروع قمه زنی شد. [5]
اما بعضی دیگر از محققان آغاز قمه زنی را مربوط به دوره قاجار دانسته و بر این باورند که : قمه زنی، تاریخش به بیشتر از اواخر قاجاریه نمی‌رسد. یکی از دلایل این گروه فتاوای علماست که همه اش مال اواخر قاجاریه است و در استفتائات قدیمی تر موضوع قمه زنی دیده نمی‌شود . [6]
در یک جمع بندی میان این دو نظریه می‌توان گفت که ریشه‌های این گونه عزاداری‌ها از زمان صفویه نشأت می‌گیرد ولی در آن زمان نیز این اعمال نه به صورت کنونی، بلکه به صورت فردی و بسیار محدود و بی ضابطه انجام می‌گرفته است. اما این سبک عزاداری‌ها در دوره قاجاریه صورت منظم تری به خود گرفته و با گسترش نفوذش در میان عوام، توانست به مراسم رسمی عزاداری ایرانیان رسوخ نماید. از گزارش سیاحان خارجی هم بر می‌آید که این سبک عزاداری در اواسط دوره قاجاریه به اوج خود رسیده و تا پایان دوره قاجاریه به قوت خود باقی بوده است. [7] استاد شهید مرتضی مطهری با ذکر سابقه ورود قمه زنی به ایران می‌نویسد:: «قمه زنی و بلند کردن طبل و شیپور از ارتدکس‌های قفقاز به ایران سرایت کرد و چون روحیه مردم برای پذیرش آن آمادگی داشت همچون برق در همه جا دوید.» [8]
در هر صورت قمه زنی یک امری جدید و نوپیداست که برای مشروعیت آن دلیل لازم است ....
ادامه این مقاله را می توانید در سایت پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر قم-96/2/11 مطالعه بفرمائید و فهرست موضوعات آن عبارتند از :
